Maandag 11/6/2012

Gisterenavond heb ik eindelijk kunnen kennismaken met Stefania, mijn reisgezel uit Italië. Deze ochtend om 9u zaten we in de lobby vol verwachting en klaar om te starten met het programma.
Het was Ela die ons kwam ophalen en meteen welkom heette. Eerste stop: the office for foreigners  waar Ela werkt op the department for social assistance. In het gebouw stelde zij ons voor aan haar collega’s waaronder Tomasz van wie we later een voorstelling kregen over de werking van hun departement. Nadien gevolgd door een voorstelling over de asielprocedure en de maatregelen die genomen worden voor enkele kwetsbare groepen  door een collega uit het departement dat asielaanvragen onderzoekt. Het is onmogelijk de uitgebreide presentaties hier te overlopen, maar ik geef hieronder enkele punten die mij opvielen weer.

Eerst en vooral is er één instantie, de office for foreigners (onder het ministerie van binnenlandse zaken) bevoegd voor zowel het behandelen van asielaanvragen, als het organiseren van opvang in de centra, als voor het bieden van ‘social assistance’. Dit creëert vaak verwarring bij asielzoekers over wie bevoegd is voor wat, maar de mensen van de office for foreigners zijn het erover eens dat al deze taken binnen één dienst een goede zaak is. Samenwerking verloopt op die manier vlotter zo vertellen ze. Wat me verder verbaasde is dat niet de office for foreigners, maar enkel de grenspolitie (border guard) asielaanvragen kan registreren, aangezien de meeste asielaanvragen gebeuren aan de grensovergangen.  Er is ook mogelijkheid om een aanvraag te doen in de gesloten centra en in de Unit van de Border Guard in Warschau.

Wie een asielaanvraag lopende heeft, heeft de keuze om in een opvangcentrum te verblijven tot de asielaanvraag is behandeld (dit zou volgens de wet slechts 6 maanden mogen duren) of buiten een centrum te verblijven en hiervoor financiële steun te krijgen. Het merendeel van de asielzoekers in Polen komt uit de Russische federatie en is Tsjetsjeen. Verder wordt er opgemerkt dat 50% (!) van de asielzoekers in de centra kinderen zijn, aangezien er vaak grote families verblijven.

Er worden enkele kwetsbare groepen onderscheiden voor wie specifieke maatregelen worden getroffen wat opvang betreft.

De NBBM om te beginnen worden in een aparte unit voor minderjarigen opgevangen. Dit vormt een onderdeel van een groter centrum dat Poolse kinderen en jongeren opvangt, vergelijkbaar met onze residentiële opvang bij problematische opvoedingssituaties in de bijzondere jeugdzorg. Momenteel verblijven er in Polen slechts 13 niet begeleide buitenlandse minderjarigen. Met enige verbazing vergeleken we dat aantal met dat van België. Straks meer over de organisatie van hun opvang.

Een tweede groep zijn de slachtoffers van geweld. Als er slachtoffers van geweld binnen een centrum geïdentificeerd worden, treed er een speciale procedure in werking. Een sociaal werker, afgevaardigde van een NGO en een afgevaardigde van de politie worden hiervoor ingeschakeld.

Verder is er een gespecialiseerd opvangcentrum voor alleenstaande moeders, waarover later in de week meer.

Personen die om een meestal medische reden 24 uur bijstand en verzorging nodig hebben kunnen hiervoor meestal terecht in een regulier verzorgingstehuis, maar dit komt zelden voor.
Personen met een fysieke handicap kunnen terecht in de centra die aangepaste voorzieningen hebben zoals aangepaste kamers en badkamers.

In verband met de asielprocedure zelf wordt er ook met enkele kwetsbare groepen specifiek rekening gehouden. Slachtoffers van foltering of mensen met een fysieke handicap of langdurig medisch probleem worden onderzocht door een psycholoog of arts naargelang het probleem en als ze inderdaad een dergelijk probleem blijken te hebben wordt daar rekening mee gehouden in de organisatie van bv het interview (tijdstip, locatie, vervoer, tolk van hetzelfde geslacht, aanwezigheid arts of psycholoog, etc.)

Een laatste punt waar ik erg opgetogen over was, is de behandeling van de asielprocedure bij niet begeleide minderjarigen. Hun dossier mag enkel behandeld worden door ‘decision makers’ die aan een aantal voorwaarden voldoen qua opleiding en werkervaring. Naast een aantal jaren werkervaring moet de persoon in kwestie een diploma hebben binnen rechten, psychologie, pedagogie of sociologie en een training volgen over de specifieke uitvoering van een interview met minderjarigen (hoe vragen te stellen, welke landkennis is redelijk om te verwachten van een tiener, etc.). Op mijn bewonderende blikken krijg ik het antwoord dat dit systeem enkel in de praktijk te brengen is met de aantallen minderjarigen die nu in Polen asiel aanvragen en dat het met meer aanvragen moeilijk vol te houden zou zijn. Het blijft toch een mooi principe om naar te streven, denk ik bij mezelf.

Na de presentaties vertrekken we naar het opvangcentrum voor niet begeleide buitenlandse minderjarigen in Warschau. Een enthousiaste dame die duidelijk overloopt van moederlijke zorg voor ‘haar buitenlandse kinderen’ zoals ze zegt, heet ons welkom en geeft ons uitleg. We zakken neer in met stoffen doeken overtrokken zetels en ja hoor ik voel me meteen thuis. Het lijkt wel of ik in onze permanentie in Steenokkerzeel zit, maar dan de Poolse versie. Een veel te kleine ruimte voor al de activiteiten die erin moeten doorgaan, een bureautje voor de begeleiders met daarachter rekken die bijna bezwijken onder de boeken en spelletjes die men probeert erin op te bergen. Alles klopt als een bus, tot en met de badmintonrackets in een hoekje. Ons hele gesprek wordt begeleid door een streepje Afghaanse muziek dat een van de bewoners op youtube beluistert. Some things never change. Naarmate we verder praten blijken ook de favoriete activiteiten van onze NBBM’s in Steenokkerzeel hetzelfde als die in Warschau. Spijtig dat we dit centrum al snel weer moeten verlaten.

Het is tijd geworden om de reis verder te zetten richting Biala Podlaska, een plaats bij de grens met Belarus. De volgende dagen bezoeken we hier onder andere een open opvangcentrum en een gesloten centrum. Met een wat wrang gevoel kijk ik uit het raam van mijn hotelkamer, recht op de hekken met prikkeldraad van het gesloten centrum. Op het terrein lopen enkele kinderen te spelen. Morgen vast meer nieuws hierover.