14 juni 2012

Om 9u haalt Ela ons op in de lobby om naar Debak te vertrekken, een accomodation center in de buurt van Warschau. Dit is dus een opvangstructuur waar asielzoekers heen gaan na hun verblijf in een reception center. Er verblijven momenteel 137 mensen.
Ook asielzoekers die terugkomen via de Dublinovername komen soms rechtstreeks naar hier. Waarom sommige asielzoekers met een Dublindossier in de open centra terecht komen en anderen in een gesloten centrum, weten ze hier niet. 'Dat is de beslissing van de rechtbank en niet onze verantwoordelijkheid'. Later leren we dat het vaak te maken heeft met de persoon zelf die soms op een lijst staat van unwanted persons in the EU vaak op basis van criminele feiten. Zij komen dan in een gesloten centrum terecht.

We worden welkom geheten door Bozena Nlyszak, de manager van het centrum. Zij steekt meteen van wal terwijl ze ons op sleeptouw neemt doorheen het centrum. Eerste stop is de ingang met een receptie en een bureau van securityofficers. De securityofficers werken in shifts van 12 uren en zijn per shift met twaalf aanwezig in het centrum. De 5 sociaal assistenten werken op weekdagen van 8 tot 16u. Zij zijn verantwoordelijk voor het opvolgen van de dossiers van bewoners en het meedelen van beslissingen die toekomen. Verder organiseren ze het dagelijks leven in het centrum en lossen her en der problemen op. De tijdelijk identiteitsdocumenten die asielzoekers krijgen na het indienen van een asielaanvraag moeten hier ook worden teruggegeven aan de sociaal assistent die ze naar Warschau opstuurt om ze te laten verlengen zodat ze geldig blijven.  Daarnaast werken er nog een aantal mensen in de keuken en is er een team dat het onderhoud van het centrum doet een electricien, iemand die sanitair onderhoudt, een schrijnwerker en een schilder. Bozena vertelt dat het centrum twee jaar geleden gerenoveerd werd, maar met een zucht vertelt ze hoe alles zo snel weer stuk gaat. Stefania en ik knikken instemmend, een bekend probleem.

We wandelen verder naar de refter. De muren zijn mooi geverfd en het valt op hoe proper en netjes de keuken en refter erbij liggen. De refter is het werk van bewoners die zo wat extra geld kunnen verdienen. Elke ochtend deelt een sociaal assistent hier tickets uit waarmee bewoners drie maaltijden kunnen komen nuttigen. Voor schoolkinderen en kinderen jonger dan 3 jaar (die niet in de refter mogen eten) krijgen ouders geld in de plaats van tickets om zelf voor hun kinderen eten te voorzien. Het uitdelen van de tickets wordt meteen ook gebruikt als aanwezigheidscontrole.

Onze volgende stop is het medisch kabinet. Een mooi bureau, superclean en met afwasbare bureaustoelen. Er werken vier verpleegsters, een familiearts en een keer per week komt er een psycholoog langs gedurende 8 uren. Er wordt ook samengewerkt met een NGO die ook een psycholoog stuurt gedurende  8 uren. Iedereen mag van deze dienst gebruik maken. Bozena legt uit dat 40% van de asielzoekers hier psychologische bijstand krijgt. Ik maak me later de bedenking hoe dat in zijn werk gaat met 16u per week een psycholoog aanwezig.
Als ik vraag of de medische dienst hier ook te maken krijgt met veel vragen om medicatie voor klachten die vaak psychosomatisch zijn begint de verpleegster meteen heftig te knikken en vertelt dat ze het probleem herkennen. Bewoners dringen soms erg aan om medicatie te verkrijgen.  Naast de securtiyofficers doen hier ook de verpleegsters wekelijks een ‘gezondheidscontrole’ in de kamers om te kijken of er geen bedorven voedsel ligt en of medicatie wordt ingenomen en niet wordt opgespaard. Over bedorven voedsel gesproken, is het nog waard te vermelden dat in beide centra die we bezochten elke kamer zijn eigen frigo heeft.

Vervolgens gaan we naar de woonblokken ingedeeld in secties per nationaliteit om onderlinge problemen te vermijden. Er worden hier trouwens enkel alleenstaande mannen en families opgevangen. De families met kinderen worden zoveel mogelijk apart gehouden van de alleenstaande mannen. Alleenstaande vrouwen hebben hun eigen centrum dat we morgen bezoeken.

 

Bozena leidt ons verder naar het klaslokaal waar kinderen extra lessen Pools en huiswerkbegeleiding krijgen. Ze mogen ook oefeningen maken op de computer. Verder krijgen we de crèche te zien, waar een klein groepje kleuters met de begeleidster een liedje leert. De muur is door bewoners beschilderd met een tafereel van Winnie De Poe. Twee keer per week gaan de kinderen bovendien naar een Poolse crèche om de integratie te bevorderen. Bozena vertelt hoe de lokale community erg ondersteunend is en veel activiteiten organiseert voor de bewoners van het centrum. Zo gingen de kinderen onlangs nog op uitstap met hun klasgenootjes georganiseerd en gefinancierd door de ouders van de klasgenootjes. De samenwerking met de lokale school en de community verloopt bijzonder aangenaam.

Verder zien we een mooi computerlokaal maar… zonder internetconnectie die er niet geraakt door de vele bomen (het centrum ligt in een bos). Onderhandelingen met de provider zijn in volle gang.
In dezelfde gang ligt nog een bibliotheek die door een bewoner regelmatig wordt geopend.
Bozena vertelt hoe er ook lessen Pools voor de volwassenen zijn, apart voor mannen en vrouwen op vraag van een aantal bewoners. NGO’s organiseren ook cursussen voor volwassenen om een beroep te leren. Het valt bij elk bezoek op hoe de concrete werking voor een groot deel steunt op projecten van NGO’s. Zij zorgen voor activiteiten, lessen, psychologische hulpverlening,…
Wanneer Bozena ons de ontspanningsruimte wil tonen waar NGO’s activiteiten organiseren struikelen we bijna over een lange witte kabel. Enkele mannen proberen druk de kabel naar buiten door te trekken, want ze willen tv op hun kamer. De manager in Bozena komt naar boven en ze draagt de mannen op om nadien de kabel wel goed op te ruimen, een security-officer krijgt de opdracht hierop toe te zien.

Op weg naar de uitgang zien we het zoveelste kleutertje alleen buiten rondwandelen. Bozena maakt zich even druk. ‘Het is de verantwoordelijkheid van de ouders om op hun kind te letten of het naar onze crèche te brengen, spijtig genoeg gebeurt dat niet altijd’.

We nemen afscheid van Bozena en ze sluit af met de wijze woorden: ‘Ik wens jullie veel succes in jullie werk en veel energie want dat heb je nodig om dit werk te kunnen doen. Stefania en ik knikken instemmend.

We vertrekken terug naar Warschau waar Ela ons meeneemt voor een lunch in een pierogeria, waar de typische Poolse dumplings worden geserveerd. Hmm goede keuze van Ela.

Vervolgens naar onze tweede afspraak van vandaag. Een meeting met Mr Zienkiewicz, head of office van de UNHCR in Polen. Zoals bijna elke meeting hier, hoe officieel ook, start Mr. Zienkiewicz met een praatje over het EK. Hij is verheugd van Ela te horen dat  Stefania en ik hard voor Polen gesupporterd hebben. Samen met zijn medewerker Kasha legt hij uit hoe ze ijveren voor de kwaliteit van de asielprocedure en de opvang met speciale aandacht voor kwetsbare doelgroepen.
Daarin onderscheiden ze niet begeleide buitenlandse minderjarigen, slachtoffers van geweld of trauma en gender based violence, mensen met HIV, alleenstaande moeders en alleenstaande vrouwen. Voor deze laatste is er een apart centrum dat we morgen bezoeken. Ook de minderjarigen worden apart opgevangen in het centrum dat we maandag bezochten. Zij krijgen ook een voogd (vaak medewerkers van het centrum waar ze wonen of familieleden zoals een oom, tante, grootouder,…). Er wordt wel vermeld dat NBBM’s die geen asiel aanvragen wel in gesloten centra terecht komen.

UNHCR pleit verder voor kleinschaligere opvang die beter verspreid is over heel Polen. Ze willen meer centra in het rijkere westen van Polen waar het makkelijker is een woonst en werk te vinden. Verder ijveren ze voor een betere integratie van mensen met de vluchtelingenstatus zodat ze gelijke kansen hebben op de job- en woningmarkt. Ook ijveren zo voor pré-integratie waarbij iedereen in de centra de mogelijkheid heeft om Pools te leren.  Ook willen ze toezien op het uitvoeren van de extra maatregelen die scholen en centra moeten nemen voor beter onderwijs aan de kinderen.

Verder geeft men ons nog uitleg over de standard operating systems voor mensen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld of gender based geweld in de centra. Een team met afgevaardigden van de politie, sociaal werkers, de school, een psycholoog,… komt regelmatig samen om dergelijke voorvallen in centra te bespreken en actie te ondernemen. Ook willen ze informeren en aan preventie doen.

De informatie die we kregen is te uitgebreid om hier volledig weer te geven, maar het was erg interessant om de asielprocedure en organisatie van de opvang in Polen een keer vanuit een ander oogpunt belicht te zien. Ook Ela is blij met het bezoek aan de UNHCR ook al legt die haar werkgever ‘the office for foreigners’ vaak het vuur aan de schenen.

Het is tijd om terug naar het hotel te gaan waar we tot onze spijt afscheid moeten nemen van Ela die voor ons een geweldige gastvrouw was. Morgen neemt haar collega Thomasz het van haar over.
Nu mijn blog gepost is haast ik me naar de old town, waar Stefania hopelijk al een stoel heeft kunnen bemachtigen om Italië te zien spelen. Ja hoor we zijn helemaal ten prooi gevallen aan het EK-virus.